Sommige vrouwen vinden dat ze op “eigen kracht” moeten kunnen bevallen en vinden het een teleurstelling als pijnstilling toch nodig is. Ik zou graag willen dat we hiermee stoppen: er is geen goed of slecht!

Er bestaan verschillende behandelingen om de pijn minder te maken. Hieronder vier behandelingen opgesomd van minst naar best werkende interventie:
Prikken met steriel water
Deze behandeling is een vrij simpele interventie die uitgevoerd wordt door een
verloskundige. Je krijgt letterlijk vier prikken met water in je onderrug en dat is het. Ze helpen
dan ook alleen bij rugweeën, maar kunnen wel de hele bevalling geplaatst worden. De
prikken worden als even vervelend ervaren en de pijnstilling houdt zo’n 45 minuten tot 2 uur
aan. Het voordeel is dat je nog steeds kunt rondlopen en ze snel werken. Ook heeft het
geen nadelen voor zowel moeder als kind. Houd er wel rekening mee dat niet alle
verloskundigen dit kunnen. Informeer hier eventueel vooraf naar.

Lachgas
Inmiddels kent iedereen lachgas. Dit komt voornamelijk doordat het populair is in het
uitgaansleven en het frequent in het nieuws voorbij komt. Het is goed om te weten dat de
lachgas die gedurende een bevalling gebruikt wordt een vele maal lagere concentratie is
dan dat het als drugs gebruikt wordt. Lachgas kan niet overal gegeven worden.
Geboortecentra of ziekenhuizen moeten hier speciale leidingen voor laten aanleggen, dus
ook voor deze behandeling is het goed te informeren of dit mogelijk is. Bespreek dit soort
dingen met je verloskundige en neem het mee in je geboorteplan.
Je kunt lachgas jezelf toedienen. Zodra er een wee komt, zet je een kapje op je neus en
mond en inhaleer je het lachgas. Het werkt heel snel, maar het werkt ook snel weer uit. Het
werkt het beste in de laatste fase van de ontsluiting en als je het twee tot vier uur gebruikt.
Ondanks dat het snel uitwerkt kan je er toch wat suf en draaierig van worden en dat is
meteen de reden dat je niet meer uit je bed mag. De kans bestaat dat je dan niet meer goed
op je benen kan staan. Ook kan je er misselijk van worden en moet je overgeven. De
sufheid zorgt ervoor dat je de wee niet meer helemaal goed meekrijgt, maar dit kan er ook
voor zorgen dat je de bevalling überhaupt niet helemaal onthoudt.

Morfinepomp
Om precies te zijn een infuus waardoor je jezelf remifentanil (een morfine-achtig medicijn)
kan toedienen. Bij iedere wee kan je jezelf een shotje van dit medicijn geven. Net als bij
lachgas werkt het heel snel en werkt het ook heel snel weer uit. Deze pijnbehandeling kan
niet thuis of in een geboortecentrum gegeven worden. Hiervoor moet je in het ziekenhuis
bevallen en moet er een arts beschikbaar kunnen zijn. De reden is dat je aan een monitor
gekoppeld bent. Je bloeddruk, je hartslag en je zuurstofgehalte worden continu in de gaten
gehouden. Het kan zijn dat je zelf iets minder snel en minder diep gaat ademhalen en als dit
zo is, dan willen we dit kunnen zien om er vervolgens iets aan te doen. Voor je baby geldt
hetzelfde, ook daar kan het effect hebben op de ademhaling. Maar zolang jouw baby nog bij
jou in de buik zit, hoeft het gelukkig nog niet te kunnen ademhalen en dus maakt het
helemaal niet uit. Dit is wel de reden dat je tijdens het persen dit medicijn niet meer mag
gebruiken, want zodra je baby op de wereld is moet hij natuurlijk wel goed kunnen
ademhalen. Remifentanil kan je het best gebruiken in de laatste paar uur van je ontsluiting,
aangezien het voor twee tot vier uur de beste werking heeft. Ook van dit medicijn kan je suf
worden en dus niet alles meer goed onthouden. Je blijft dus in bed liggen en aan de monitor
vast zitten.

Ruggenprik
En dan de ruggenprik (epiduraal), de meest bekende (en tevens beste) vorm wanneer het
gaat om medicamenteuze pijnstilling tijdens de bevalling. Door de toediening van
pijnmedicatie ben je vanaf je buik tot aan je benen verdoofd. Voor de epiduraal moet je net
zoals remifentanil bevallen in het ziekenhuis. Een epiduraal kan je gedurende de hele
bevalling gebruiken en werkt ook net zo lang als dat er pijnmedicatie gegeven wordt. Alleen
een anesthesioloog (arts - medisch specialist) kan de epiduraal plaatsen. Wat goed is om je
te beseffen is dat anesthesiologen vaak niet per direct beschikbaar zijn en het dus handig is
om van tevoren te bedenken of dit eventueel zou willen. Het kan namelijk best wel even
duren voordat de prik gezet is, laat staan de pijnstilling zijn werk begint te doen. Voordat de
prik gezet wordt zal eerst je baby voor 30 minuten gemonitord worden (CTG-meting). Als
alles in orde is, wordt de anesthesioloog gebeld. In Nederland hebben we de regel dat de
anesthesioloog binnen een uur naar de verloskamers moet komen. Wij zijn namelijk niet
alleen maar werkzaam op de verloskamers, maar ook op de operatiekamers, de
traumakamers, shock-room of eigenlijk overal in het ziekenhuis waar op dat moment een
instabiele patiënt ligt. Mogelijk zijn we zelfs met een reanimatie bezig. Als we dan eenmaal
op de verloskamer zijn doen we er ook zeker 20 minuten over om de ruggenprik te plaatsen
en voordat de medicatie begint te werken zijn we nog eens 20 minuten verder. Alles bij
elkaar opgezet zou je dus zomaar 1 tot 2 uur moeten wachten voordat je iets merkt van de
pijnstilling.
Als je voor een epiduraal gekozen hebt moet je ook bij deze behandeling gemonitord worden
(zelfde als bij remifentanil) en ook nu kan je niet meer uit je bed omdat je benen wat
zwaarder aanvoelen en je er mogelijk niet meer goed op kan staan. Sommige ziekenhuizen
bieden een “walking-epidural”. De concentratie van de medicatie is dan aangepast met als
doel dat je kunt lopen terwijl je een epiduraal hebt.
Een epiduraal kent wat risico’s en mogelijke bijwerkingen voor zowel moeder als kind. Bij het

plaatsen van de ruggenprik wordt een slangetje achtergelaten in je rug. Door dit slangetje
kan continu medicatie worden toegediend. De medicatie die gegeven wordt kan een lage
bloeddruk geven, echter wordt dit gemonitord. Kortdurend een lage bloeddruk is niet zo erg,
alleen willen we dit niet voor een langere tijd. Als we zien dat de bloeddruk langer laag blijft
dan kunnen we je hier medicatie voor geven door het infuus. De medicatie kan ook jeuk
geven, maar dit wordt over het algemeen niet als vervelend ervaren. Verder kan je koorts
krijgen, waarvan we niet goed begrijpen hoe dit komt. Als dit zo is, zou je mogelijk een dag
langer in het ziekenhuis moeten blijven. Ook is er een kans dat je langer moet persen en dat
de baby middels een kunstverlossing geboren wordt.
Bij het plaatsen van de ruggenprik wordt een naald gebruikt en die is logischerwijs scherp.
Er zou dus een bloedvat geraakt kunnen worden of een zenuw. Dit is helemaal niet zo erg
en de kans dat hier ernstig letsel met blijvende schade mee wordt veroorzaakt is ontzettend
klein. Als laatste kun je er hoofdpijn van krijgen, maar ook die kans is niet groot.

Ik kan niet vaak genoeg benadrukken dat het goed is op tijd te bedenken of je een epiduraal
wilt ja of nee. Vaak is het in de laatste fase van de ontsluiting niet meer wenselijk om hem te
plaatsen in verband met het tijdsbestek waar ik het eerder over had. Soms is het überhaupt
niet mogelijk om een epiduraal te krijgen. Denk bijvoorbeeld aan patiënten met ziekten aan
hun zenuwstelsel, stollingsafwijkingen, het gebruik van bloedverdunners of een infectie.
Mocht je twijfels hebben of jij geschikt bent, bespreek dan ook dit met je verloskundige.

Zoals ik al eerder zei is iedere vrouw, maar ook iedere bevalling andeders. Ook de
pijnbeleving is bij iedereen anders. Sommige vrouwen vinden dat ze op “eigen kracht”
moeten kunnen bevallen en vinden het een teleurstelling als pijnstilling toch nodig is. Ik zou
graag willen dat we hiermee stoppen: er is geen goed of slecht! Het allerbelangrijkste is dat
jij comfortabel bent en vervolgens prettig kunt terugkijken op je bevalling. Adequate
pijnstilling kan daarbij helpen!